Święto Niepodległości

Historia obchodów

Dzień 11 listopada jest rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów austriackiego, pruskiego i rosyjskiego. Ustawą z 23 kwietnia 1937 r. uznano go za święto państwowe, choć uroczystości upamiętniające ten dzień odbywały się już wcześniej.

Wybór daty

W okresie międzywojennym wybór daty święta budził dyskusje, ponieważ nie można było wskazać jednego wydarzenia przesądzającego o odrodzeniu Rzeczypospolitej. Ostatecznie święto związano z 11 listopada 1918 r., gdy:

• zakończyła się I wojna światowa,
• Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową Józefowi Piłsudskiemu,
• Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie podporządkował się Piłsudskiemu.

Pierwsze obchody

Pierwsze powszechne obchody odzyskania niepodległości miały miejsce 14 listopada 1920 r. Wcześniej trudno było je zorganizować ze względu na walki o granice państwa. Do 1936 r. uroczystości odbywały się zazwyczaj w pierwszą niedzielę po 11 listopada i miały charakter wojskowy. W całym kraju odprawiano:

• msze święte za Ojczyznę,
• rewie wojskowe,
• wręczano odznaczenia Virtuti Militari za męstwo.

Formalne uznanie święta

W 1926 r. dzień 11 listopada oficjalnie uznano za datę odzyskania niepodległości. Okólnik wydany przez premiera Józefa Piłsudskiego ustanowił ten dzień wolnym od pracy w administracji rządowej. Od tego czasu:

• Piłsudski corocznie na placu Saskim w Warszawie dokonywał przeglądu wojsk,
• od 1932 r. 11 listopada stał się również dniem wolnym od nauki,
• w latach 1937 i 1938 święto obchodzono jako oficjalne święto państwowe.

Obchody podczas II wojny światowej i PRL

Podczas II wojny światowej obchody święta były zakazane, lecz Polacy upamiętniali ten dzień w konspiracji poprzez:

• malowanie napisów na murach miast,
• składanie wieńców w miejscach pamięci.

Po wojnie w 1945 r. komunistyczne władze PRL zastąpiły Święto Niepodległości Narodowym Świętem Odrodzenia Polski, obchodzonym 22 lipca. Obchodzenie 11 listopada groziło represjami, lecz patriotyczne manifestacje trwały.

Przywrócenie święta

11 listopada przywrócono jako Narodowe Święto Niepodległości ustawą Sejmu PRL z 15 lutego 1989 r. W 1997 r. Sejm RP uchwalił, że rocznica ta skłania do refleksji nad:

• okresem, w którym wolnościowe aspiracje Polaków były dławione przez okupantów,
• podporządkowanymi Związkowi Radzieckiemu władzami komunistycznymi.